Przemoc w rodzinie

Niemal każdy z nas słyszał o zjawisku przemocy w rodzinie. Pomimo tego wciąż jest to temat tabu. Przemoc w rodzinie nazywana jest także przemocą domową, a dla wielu osób to, co dzieje się w zaciszu „czterech ścian” domu pozostaje „prywatną sprawą”. Często ofiary takiej przemocy znoszą ją latami, nie mówią o niej innym, nie zwierzają się, a zapytane o nią zaprzeczają. Najczęstszymi przyczynami ukrywania przemocy domowej przez osoby nią dotknięte jest strach oraz wstyd. Ofiary boją się zemsty oraz wstydzą się przyznać otoczeniu (rodzinie, przyjaciołom, sąsiadom). Osoby stosujące przemoc w rodzinie często manipulują ofiarą, starają się ją odseparować od osób jej bliskich, „zawładnąć” jej psychiką, uzależnić od siebie pod każdym względem, także materialnym.

Jeśli Ty lub twoje dzieci doświadczacie przemocy domowej na początek zastanów się czy masz wokół siebie osoby życzliwe – może to być sąsiadka, przyjaciółka, siostra, brat, rodzice. Porozmawiaj z kimś o swoich problemach – być może właśnie ta osoba jest w stanie Ci pomóc. Pamiętaj że musi to być osoba, którą darzysz zaufaniem. Jeśli nie znasz takiej osoby, czujesz się samotnie o pomoc możesz zwrócić się do instytucji państwowych, ponieważ przemoc w rodzinie jest przestępstwem ściganym prawnie.

Sprawdź czy jesteś ofiarą przemocy

Czy ktoś z twoich bliskich…

• bije cię, uderza, popycha, policzkuje, szarpie?
• zabiera twoje pieniądze, każe Ci o nie prosić?
• niszczy przedmioty należące do ciebie?
• izoluje Cię od rodziny i przyjaciół?
• rani Cię w sposób słowny – obrzuca obelgami i wyzwiskami?
• zmusza Cię do robienia upokarzających rzeczy?
• wykorzystuje Cię seksualnie wbrew twojej woli?
• grozi, że Cię zabije?

Jeżeli na któreś z powyższych pytań odpowiedziałaś(łeś) twierdząco istnieje prawdopodobieństwo, że jesteś ofiarą przemocy w rodzinie.

Przemoc w rodzinie w pytaniach i odpowiedziach

Moja znajoma jest ofiarą przemocy ze strony męża. Widziałam ją pobitą. Zwierzyła się, że ma depresję. Mąż ją zastrasza. Boi się sama zawiadomić policję. Jak mogę jej pomóc?

Sytuacja przez Panią opisana jest niestety częsta. Ofiary przemocy są zastraszane przez sprawców. Dlatego ważne jest aby każdy, kto ma wiedzę o przemocy w rodzinie reagował. Taka osoba może zgłosić się na policję i przekazać informacje, jakie na ten temat posiada. Warto pamiętać, że znęcanie się nad członkiem rodziny jest przestępstwem z art. 207 Kodeksu karnego ściganym z urzędu, co oznacza, że policja i prokuratura ma obowiązek wszcząć postępowanie karne przeciwko sprawcy przemocy i nie jest do tego potrzeby żaden wniosek czy zgoda osoby doświadczającej przemocy. Na pewno należy przemyśleć czy nie rozpocząć procedurę „Niebieskiej Karty” (patrz zakładka „Niebieska Karta”). Pani znajoma może również wystąpić do sądu cywilnego z pozwem o eksmisję. Nie ma znaczenia do kogo należy lokal zajmowany przez sprawcę przemocy i jego ofiarę.

Czy można eksmitować sprawcę przemocy w rodzinie?

Tak. Można wystąpić o eksmisję w postępowaniu karnym lub cywilnym. W postępowaniu cywilnym należy wnieść pozew o eksmisję do Sądu Rejonowego, Wydziału Cywilnego. Pozew może złożyć współmałżonek dotknięty przemocą w rodzinie jak również inna wspólnie zamieszkująca w tym lokalu osoba. Orzeczenie sądu staje się wykonalne z chwilą ogłoszenia. Eksmisja sprawcy przemocy możliwa jest nawet jeśli jest on właścicielem lokalu, współwłaścicielem czy najemcą. Orzeczenie eksmisji w tym trybie nie oznacza, ze eksmitowany traci wyżej wymienione prawa do tego mieszkania. Zostają one zachowane. Natomiast traci prawo do korzystania z mieszkania i zobowiązuje go do jego opuszczenia. Jeżeli sąd nakaże opuszczenie lokalu w związku ze stosowaniem przemocy wobec najbliższych, sprawcy nie przysługuje pomieszczenie tymczasowe, ani też lokal socjalny i nie ma zastosowania okres ochronny, w którym eksmisji się nie wykonuje.

Eksmisja może być orzeczona również na podstawie ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Zgodnie z art. 11a ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, jeżeli członek rodziny wspólnie zajmujący mieszkanie swoim zachowaniem polegającym na stosowaniu przemocy w rodzinie czyni szczególnie uciążliwym wspólne zamieszkiwanie, osoba dotknięta przemocą może żądać, aby sąd zobowiązał go do opuszczenia mieszkania.

Co to jest nakaz opuszczenia lokalu?

Nakaz opuszczenia lokalu to środek zapobiegawczy. Może być zastosowany w postępowaniu przygotowawczym na wniosek Policji albo z urzędu. Jeżeli wobec oskarżonego, zatrzymanego na podstawie art. 244 § 1a lub 1b, zachodzą podstawy do zastosowania środka zapobiegawczego przewidzianego w § 1, Policja niezwłocznie, nie później niż przed upływem 24 godzin od chwili zatrzymania, występuje z wnioskiem do prokuratora o zastosowanie tego środka zapobiegawczego; wniosek powinien być rozpoznany przed upływem 48 godzin od chwili zatrzymania oskarżonego. Nakaz opuszczenia lokalu stosuje się na okres nie dłuższy niż 3 miesiące. Jeżeli nie ustały przesłanki jego stosowania sąd pierwszej instancji właściwy do rozpoznania sprawy, na wniosek prokuratora, może przedłużyć jego stosowanie na dalsze okresy, nie dłuższe niż 3 miesiące. Wydając postanowienie o nakazie opuszczenia przez oskarżonego lokalu mieszkalnego można, na wniosek oskarżonego, wskazać mu miejsce pobytu w placówkach zapewniających miejsca noclegowe.

Mój mąż otrzymał wyrok w zawieszeniu za znęcanie się nad rodziną, przyznano mu kuratora. Pomimo skazania dalej nadużywa alkoholu robi awantury i bije mnie. Co robić?

O tym, że mąż nie stosuje się do postanowień wyroku sądu, tzn. dalej nadużywa alkoholu, bije Panią i urządza awantury powinna Pani zawiadomić sąd i kuratora sądowego. Będzie to podstawą do odwieszenia wyroku i wykonania kary pozbawienia wolności. Zgodnie z treścią art. 75 § 1a Kodeksu karnego, sąd zarządza wykonanie kary jeżeli skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą, w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą. Może Pani także wystąpić z wnioskiem do sądu o orzeczenie względem męża obowiązku opuszczenia mieszkania oraz wezwać policję, żądać sporządzenia notatki lub założenia „Niebieskiej Karty”.

Ojciec na mnie krzyczy i mnie wyzywa, czasami bije. Wciąż jest niezadowolony i ma o wszystko pretensje. Kiedy mówię, że nie można bić dzieci, wyśmiewa się ze mnie. Mam 13 lat i czasem mam myśli samobójcze. Chciałbym, żeby opiekowała się mną ciocia, czy to jest możliwe?

Jeżeli twój tato stosuje wobec ciebie przemoc fizyczną albo psychiczną masz prawo zareagować. Najlepiej porozmawiaj o tych sytuacjach ze szkolnym pedagogiem lub psychologiem. Mogą oni założyć tzw. „Niebieską Kartę” (patrz zakładka „Niebieska Karta”). Jeżeli sytuacja jest bardzo poważna i należy reagować natychmiast możesz zgłosić się na policję i opisać sytuację. Ciocia może się tobą opiekować, ale taka decyzja wymaga umocowania w prawie. Twój tato może nawet stracić prawa rodzicielskie i wtedy trafisz do innego członka rodziny, który będzie w stanie opiekować się tobą np. do cioci. Warto jednak zacząć od początku czyli znalezienia pomocy u powołanych do tego osób w twojej szkole. Porozmawiaj też z osobami bliskimi, do których masz zaufanie, np. z ciocią. Być może twój tato potrzebuje pomocy, np. właściwej terapii. Na pewno nie możesz czekać, bo taka sytuacja może być dla ciebie niebezpieczna.

Czy wyzywanie, krzyk na partnera, dziecko, może być uznane za przemoc w rodzinie?

Przemoc słowna to rodzaj przemocy psychicznej stosowanej zarówno do osób dorosłych, jak i do dzieci. Często tego typu przemoc odciska w psychice ślad na całe życie. Najczęściej o przemocy słownej mówi się w kontekście relacji partnerskiej oraz przemocy psychicznej stosowanej do dzieci. Upokarzanie, używanie wyzwisk, przypinanie negatywnych etykietek, wyśmiewanie, fałszywe oskarżenia, wreszcie groźby adresowane do drugiej osoby czy domowników, to przykłady stosowania przemocy werbalnej. Jeżeli dotykają Ciebie nie czekaj i zacznij działać. W przeciwnym razie możesz stać się osobą zalęknioną, mającą poczucie braku bezpieczeństwa, możesz niesłusznie uważać, że jesteś gorszy(a) od innych. Bywa, że przemoc psychiczna staje się wstępem do przemocy fizycznej, ponieważ podsyca i rozbudowuje negatywne emocje agresora wobec ofiary. Dlatego należy na nią szybko reagować, np. poprzez założenie sprawcy „Niebieskiej Karty” (patrz zakładka „Niebieska Karta”).

Mąż jest alkoholikiem, często stosuje przemoc psychiczną, bywa, że jest agresywny. Jego rodzice mieszkają z nami i zawsze go usprawiedliwiają. Co mam zrobić?

Brak reakcji powoduje u sprawców przemocy poczucie bezkarności. Męża nie usprawiedliwia alkohol. Nie może pani zostać sama. Dlatego warto zwrócić się o pomoc do osoby zaprzyjaźnionej, skontaktować się z Ośrodkiem Pomocy Społecznej lub Punktem Interwencji Kryzysowej dla Ofiar Przemocy Domowej i Rodzin z Problemem Alkoholowym. Mężowi można założyć „Niebieską Kartę”, w ramach której podjęte zostaną działania pomocowe dla pani (patrz zakładka „Niebieska Karta”). Potrzebne informacje otrzyma pani także telefonicznie (patrz zakładka: „Przydatne adresy i telefony”).